Afbeelding
gras

Subtiel boeren

Akkerweetje 31 mei

Beste klanten,

laatst kwam ik een boek tegen over biodynamische landbouw: Subtle Agroecologies. Het had de ondertitel “Farming with the hidden half of nature”. Vrij vertaald maakte ik daarvan: “Boeren met de onzichtbare kant van de natuur”. Ik begon er spontaan van te filosoferen.

Het boek legt de link tussen verschillende vormen van landbouw die in onze eigen geschiedenis of in andere culturen bestaan (hebben). Enkele voorbeelden zijn: intuïtieve landbouw,  het gebruik van geluidsgolven in de wijnbouw, landbouw als sociale verbinding in Zimbabwe en Braziliaans onderzoek naar de invloed van astronomische ritmes op de kwaliteit van wortelen.

Allerlei boeiende invalshoeken en voorbeelden over de verbinding tussen mens en natuur.
Daarbij is er telkens aandacht voor wat ‘onzichtbaar’ is: intuïtie, geluidsgolven, sociale verbinding, de kosmos, ... Biodynamische landbouw komt daarbij ook aan bod, nogal verrassend als een ‘moderne’ manier van landbouw. Verrassend, omdat wat wij doen in Vlaanderen vooral wordt gezien als ‘terug naar vroeger’. Biodynamische landbouw wordt in het boek echter beschreven als “de belangrijkste moderne landbouwmethode die een kosmologie uitwerkte, die de onzichtbare dimensie omarmt en die pleit voor subtiele landbouwtechnieken”.

Wat hier naar voor komt als vernieuwend is het feit dat er een ‘kosmologie’ werd uitgewerkt, een visie op landbouw met aandacht voor het subtiele. Dit sprak mij enorm aan om dat ik denk dat biodynamische landbouw ontwikkelen ook een taal ontwikkelen is voor een ‘menselijke’ landbouwmethode. Voor sommigen is bio(dynamische) landbouw zoveel mogelijk teruggaan naar de natuur. Volgens mij is het echter iets heel menselijks. Wij doen iets met die natuur, voeding telen. Heel ver doorgedreven is dat als ‘productiesysteem’ ingepast in de economie, als een industrie waarin mensen alleen nog machines bedienen en winst of verlies berekenen. Biodynamisch betekent voor mij dan ook landbouw terug naar de mens brengen. Op mensenmaat, met oog voor alles wat mensen in zich hebben, zoals intuïtie, dingen aanvoelen, sociale verbindingen maken, de invloed van ritme en regelmaat, ...

Wat het boek ook aantoont is dat biodynamische landbouw niet zo uitzonderlijk is als we soms denken. Ook in andere tijden en landbouwculturen komen elementen terug die wij in Europa kennen als biodynamisch.
De grote verwezenlijking van Rudolf Steiner en de biodynamische beweging is dat er een geheel van werd gemaakt dat paste bij zijn tijd. Een tijd, begin 20ste eeuw, waarin de economische systemen en ideologieën  werden ontwikkeld waarin wij nu nog leven.

Subtiele landbouw, met aandacht voor het onzichtbare. Of hoe werken op een biodynamische boerderij aanzet tot nadenken over de wereld waarin we leven.  

Ruben